Tolga'nın Ders Notları2 TİT'İN DEVAMI Üretilen malın bölge halkına yetersiz gelmesi durumunda bölgeler arası ticaretin engellendiği de görülmüştür. Zaten taşıma maliyetlerinin fazla olması bölgeler arası ticareti büyük ölçüde engellemiştir. Yiyecek maddeleri senenin belli dönemlerinde artıp belli dönemlerinde azaldığı için fiyat kendiliğinden ayarlanır.Fakat dayanıklı tüketim mallarının fiyatlarını sabit tutma düşüncesi ile tanzim defterleri tutulmuş ve malların kaliteleri ve standatları ortaya konmuştur. Diğer bir yöntemde üreticilere bir yıl boyunca ihtiyaç duyabilecekleri kadar hammadde verilmesidir.Bu yolla faktör fiyatlarının sabit kalması sağlanır.(fakat diğer tüketim mallarının fiyatlarındaki yükselişin mal fiyatlarına da yansıyacağı muhakkaktır. II.Dönem Ulaşımın devamlılığı, yeni yolların yapımı devletçe yapılsa da belli yolların bakımı ve koruması çevre halkınca yapılıyordu ve bu halkın ödediği vergilerden hizmetleri düşrülüyordu. Ticaretin gelişebilmesi için bir günlük kervan yolu aralıkları ile kervansaraylar yapılmıştır. Bu kervansaraylar ücretsizdir ve bütün masraflar vakıflarca karşılanır. İran ve Suriye sınırları içindeki kervansaraylar göçebe saldırılarına uğradığından kale yapısında inşa edilmiştir. Deniz yollarındaki her türlü sefer de devlet güvencesi altındadır. Kıyı koruma teşkilatı, uzak mesafe kervanlarına eşlik ederek korsanlardan korumaya çalışır. Tedavüldeki Paralar Osmanlı Devletinde aynı anda birden fazla para tedavülde dolaşabiliyor, değişim oranını Osmanlı parası karşısındaki değerleri belirliyordu. Fethedilen ülkelerin para birimleri ve darphaneleri aynen muhafaza ediliyordu, bunların bir kısmı zamanla Osmanlı parası kullanmaya başlasa da bazıları uzun yıllar kendi para birimlerini değiştirmiyorlardı. Maliye sistemleri de aynen muhafaza ediliyor, hatta yüksek olan vergiler azaltılıyordu. Paranın satın alma gücünü, içindeki madenin değeri belirliyordu. Nakil Vasıtaları Taşıma, büyük ölçüde hayvanlarla yapılıyordu. Bu yüzden ticaret kendi imkanlarına şartlanmıştı. Bölgeler arası ticaret ancak yükte hafif, pahada ağır mallarla yapılıyordu. Zaruri malların nakil maliyetinin yüksek olması ve şehirlerdeki farklı narh oranları nedeniyle bu mallar uzak pazarlarda çok yüksek fiyatlarla satılıyordu. Nehir ve deniz araçaları da ticarette kullanılmıştır fakat özellikle nehirlerin yataklarının ve debilerinin düzensiz olmaları, çeşitli zorluklara neden olmuştur. Tuna ve Fırat, bu iş için en çok kullanılan nehirlerdir. Ekonomik faaliyetler genellikle mahalli sektörler şeklindedir. Ticaretse şehir ve onu çevreleyen zirai bölge arasındadır ve çok sınırlıdır. Bir ülkenin tüccarları başka bir ülkeye gidecekleri zaman mal ve can emniyetlerini sağlamak için ya o bölgenin idari amirleriyle münferiden antlaşma yapıyor ya da ülkelerin idarecileri arasında bir antlaşma oluyordu. Bu tip antlaşmalara kapitülasyonlar uygulanıyordu. En tipik kapitülasyon örneklerinden birisi de 1082 senesinde Venedik Cumhuriyeti’nin Bizans İmparatorluğundan aldığı imtiyazlardır. Bu imtiyazlar sayesinde Venedikliler, Bizans sınırları içerisindeki şehir ve kasabalarda hiçbir vergiye tabii olmadan istedikleri emtiayı satmak-almak ve ihraç etmek hakkına sahiptiler. 12. asırda İtalya Ortadoğu müslümanlarından imtiyaz almıştı. Pizza’lılar 1154’te Mısır’da,Vendikliler 1207-1229’da Halep’te,1238 yılında Mısır’la tüccarlarına geniş ticaret serbestisi temin eden anlaşmalar yapmışlardır. Selçuklu Sultanlarından Gıyasettin Keyhüsrev’in Venedikle yaptığı ve 1200 senesinde yenilenen ahitname ile Venedikliler Selçuklu topraklarına da girdi. Antlaşmaya göre; bütün mallar güvence altında idi. Venedikli tüccarın gemisi battığında veya tüccar öldüğünde bütün mallar Venedik’e verilecekti.Mallar vergiden muaftı. Osmanlı Devleti de bu uygulamaları neredeyse aynen kabul etti. F.S. Mehmet’in İstanbul’u fethinde Galata’lılara ve Raguzalılara verdiği imtiyazlar vardır. Yeni fethedilen yörelerde varolan antlaşmalar aynen korunmaya çalışılmıştır. O dönemde lüks mala olan talep çok düşük olduğu için bu kapitülasyonlar ticaret dengesini bozamıyordu. Osmanlı İmparatorluğu’nda yabancı tüccarların statüsü: Osmanlı İmparatorluğu, yabancı tüccarlara statülerini tayin eden vesiklar veriyordu. Bu vesikalar ahitname kuralları bozulmadığı müddetçe geçerliydi. 1535’te Fransa’nın aldığı imtiyazlarsa ancak iki tarafın karşılıklı feshiyle geçersiz olabildiği iddia edilse de aslında o da tek taraflıdır. Osmanlı Devleti ilk ahtnamesini I. Murat zamanında Raguzalı’lara vermiştir. Şahıs malının korunması, ticaret ve seyahat serbestisi: Yabancı tüccarlar ve malları güvence altına alınmış, "Amanlı" statüsüne sokulmuştur. Bundan dolayı bunlara "müstemin" tüccarlar denmiştir. Tüccarların mensup oldukları devletin pasaportunu taşımaları şarttır. Ticaret Davaları Artan ticaret trafiği sonucu ortaya çıkan ihtilaflar, önceleri misilleme yoluyla halledilirken; geçen zaman içerisinde hukuk kuralları uygulanmaya başlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu içerisinde görülen davalarda yabancı tüccarlar yanlarında kendi ülkelerinden bir resmi temsilci ve bir tercüman bulundurabiliyordu. Mahalli mahkemelerin salahiyetine dahil olan veya divan-ı humayuna götürülmesi mutat davalar: Miktarı, 4000-5000 akçeyi aşmayan davalar mahalli mahkemelerde görülürken; bu miktarın üzerindeki ticaret davaları ise İstanbul’da Divan-ı Hümayun’da görülmekteydi. Taraf devletler arasındaki borçlarımn takibi ve tahsili: Bu husus genellikle Ahitnamelerde belirtilir ve diğer devletin müracatı halinde yabancı tüccarın kendi devleti bu borcu tahsil ederek öder. Harp ve tüccarlar Ticaret yapılan yabancı devletle savaşa girilse bile yabancı tüccarların hakları sona ermez. Gerekirse bölge kadısı tüccarın malının sayımını yapıp koruma altına alır. Harpten sonra ise iade eder. Yabancı tüccarlar ve maliye Yabancı tüccarların muafiyetleri: yabancı tüccarlar şahsi vergilerden muaftırlar fakat yaptıkları ticaretin vergisini öderler. Yabancı tüccarların gümrük mevzuatı karşısındaki durumu: farklı devletlere farklı gümrük oranları uygulandığı görülmekteydi. HUKUK HUKUK The origin of obligations derives from three sources: 1- obligations resulting from contracts 2- obligations resulting from tort 3- obligations resulting from unjustifiable enrichment Legal acts are subdivided into three groups: i- declaration of information ii- declaration of sentiments iii- declaration of wills declaration of wills are composed of: a- legal transactions; contract of sale b- quasi legal transactions; notification of the creditor to its debtor c- material acts; specification CONTRACTS 1- Definition and classification A contract is a legal transaction which may be defined as an exchange of consents by two or more persons, resulting in an obligation to give, to do or refrain from doing a particular thing which is enforceable by law. A contract may also be directed as "an agreement creating legally enforceable obligations". By this definition there are many agreements which aren’t contracts and don’t create legal relations and against the breaking of which there is no legal sanction. Contracts are classified according to terms of degree of their enforceability, as valid, void or avoidable contracts. Valid agreements are those, possessing all the elements mentioned above. They are also called fully binding and enforceable. Void or null contracts are those which have no legal effect because: a- they are against laws or morals b- of incapacity c- they lack formality d- of impossibility 2- A valid agreement A contract requires an exchange of consents or expressions of between at least two parties. This point is reached by an offer on the one side and an apparent acceptance of the offer on the part of the other. a- The offer An offer is a unilateral legal transaction whereby declaration of intention by one party , known as the offeror , expresses his willingness to enter a contract. There are three conditions for a valid offer: i- the offer must be communicated to the offeree. ii- the offer must contain the all the essential terms of the contract. iii- it must be made with intention of creating a legal relation. An offer must contain four elements: aa- it should be addressed to one or more definite persons. bb- it should be sufficiently definite. cc- it should indicate the intention to be bound in case of acceptance dd- it has to indicate the goods and expressly or implicitly fix or make a provision for determining the quantity and price. Tacit (örtülü) offer: Namaza giden simitçinin tezgahını açıkta bırakması b- The acceptance An acceptance is unilateral legal transaction of declaration of intention to agree to the terms of the offer, given by the party to whom the offer is made. There are three conditions validating an acceptance: i- the acceptance must conform completely to the offer made. ii- an acceptance must be communicated to the offeror within the time limit prescribed in the offer. iii- the offer may be accepted by a declaration of will, whether express or implied terms, but clearly deemed to be binding. After the acceptance it’s not possible to change your mind. Form of contract A contract may be oral or written. The written form has certain advantages. It clarifies the consents of the parties and it prevents misunderstanding, misinterpretation and fraud. It may more easily proved in the courts in the case of litigation. · Although a written form isn’t required by the law and an oral contract is valid, its existence can’t be proved in the case of dispute. · the written form is necessary where a statutory rule expressly prescribes it. Where the parties have agreed that a contract or a part of it can only be concluded in a written and its observance is a condition of the validity of the contract. The legal effect being that, if the requirement is not fulfilled, then the contract isn’t valid. Why contracts are in written forms. 1- ability to prove 2- validity of contract 3- ability to ask the other party to fulfill his duty. · Most written contracts aren’t valid after ten years. · Contracts for gains from gambles isn’t valid. For a valid contract meeting of minds should exist. Offer and acceptance should match each other. 1- Müşteri Picasso deyip alır ve satıcı uyarmazsa sözleşme gerçekleşmez. a- müşteri sözleşmenin yokluğunu öne sürerek resmi geri verebilir. b- satıcı sözleşmenin yokluğunu öne sürerek resmi geri alabilir. Fakat alıcı haksız kazanç davası açabilir. 2- Alıcı, sözleşmeyi tehditle veya hileyle elde etmiş olsa bile sözleşme geçerlidir.(Bir yıl içinde adli mercilere başvurulmadığı taktirde iptal de edilemez.) 3- Capacity There is a distinction between the ability to be the subject of rights and the capacity to enter into transactions. 4- Legal cause Turkish law requires every contract to have a cause, legal ground. The parties must have a purpose when entering into a contract. The three kinds of cause: 1- cause of performance, cause of obligation undertaken by the seller is to transfer the title to the goods sold. 2- donation cause, the cause is to make a donation or give a gift. 3- claim cause, the cause is to obtain back the sum or rather claim back the money lend to the other party. 5- Legality of subject matter a) there are limitations to some economic activities. b) contracts against law are void. c) contracts contrary to good morals are void. d) contracts against individual rights are void. e) impossibility. I. can’t be performed II. no longer value to the party to whom the performance is owed. III. can be performed only with hardship or loss to the other party under an obligation. f) the requirement of a just price. 6- Genuineness of consent It is essential that the consents of the parties be genuine, there is a genuine meeting of minds. Differences of consent may be intentional or unintentional. Intentional differences are jokes, mental reservation and fictitious transactions. Unintentional differences may be due to several causes: a- error/mistake: in the case of such mistakes, the contracts doesn’t bind the parties. i- objective element ii- subjective element b- willful fraud: if there is a misstatement by which one person seeks to obtain an unfair advantage over another. In this case, the defrauded party isn’t bound by the contract. i- deceiving the counterpart on specific grounds ii- intention to deceive iii- adequate causality c- duress: it is the restraint which prevents one from exercising his free will. i- there is a danger of life to the other party ii- danger must be of imminent and serious nature. iii- threat must be illegal. iv- adequate causality must exist. 7- Form of contract a- written form as "means of proof" b- written form as " perquisite of validity" 8- Representation/ Agency TORT The elements of a valid contract: 1- subject 2- good 3- price İyiniyet ve saflık gözönünde tutulur. If one of the parties failes to fullfill his obligations, the other party may require compensation for his damages. Compensation isn’t a punishment. Material damage x Moral damage Culpa: Sözleşme öncesinde taraflardan birisinin hile yapması. TORT Giving damage by an illegal action. The actor must be faulty. There should be a causality link between the action and result. Causality link: illiyet rabıtası illegal action: hukuka aykırı fiil fault: kusur there is no punishment for self-defense but force shouldn’t be used excessively. Killing someone by mistake isn’t a fault. · Material damage is usually related with contracts. · loss of support of someone. · loss of profit. · Moral damage is more visible and usually seen in tort cases. · pain and suffering. · moral damage depends on the discretion of the judge. Material Damage Moral Damage Fault is a objective value judgment. Intentional and unintentional fault: Unintentional: negligence: ihmal(in private law): taksir(in criminal law) fairness: hakkaniyet vicarious liability: başkasının faaliyetinden sorumlu olmak. Işverenin işçinin kusurunu ödemesi. Doktorun makası unutması suç değil. Eğer doktorların çoğunluğunun yaptığı bir hataysa doktor tazminat ödemez. MUHASEBE ENVANTER Envanter,bir hesap döneminin sonunda işletmedeki ekonomik değerlerin gerçek durumlarını saymak,ölçmek,tartmak suretiyle miktar olarak saptamak ve VUK’da belirtilen değerleme ölçülerini kullanarak değerlendirmektir. Envanter işlemleri iki gruba ayrılır: a)Muhasebe dışı b)Muhasebe içi envanter Muhasebe dışı envanter,ekonomik değerlerin belirlenip VUK’da belirtilen değerleme ölçülerine göre değerlendirilmesidir. Muhasebe içi envanter, ise değerlemesi yapılmış bu değerlerin muhasebe değerleriyle karşılaştırılmasıdır. · Envanter işlemleri şu sırayı izler: a)Dönem sonunda genel geçici mizan çıkarılır. b)Muhasebe dışı envanter yapılır. c)Genel geçici mizanla muhasebe dışı envanter karşılaştırılır. d)Fark ortaya çıkarsa gerekli düzeltme yapılır. e)Genel kesin mizan düzenlenir. f)Dönemsonu bilanço,gelir tablosu ve kar zarar tabloları düzenlenir. Envanter kayıtları yapılırken envanter defteri kullanılır.Fakat işletme büyük ve mal sayısı çoksa muhasebe cetvelleri kullanılır. DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 1-MALİYET BEDELİ: Satın alma yada ürtim harcamalarını kapsar.VUK’a göre: Satın alma,üretim bedeli,gümrük vergileri veya ekonomik değerini arttıran kapasitesini genişleten harcamaların da maliyet bedeline eklenmesi zorunludur. Noter,mahkeme,kıymet taktiri,alım-satım vergileri,yıktırma,hafriyat ve tasfiye gideri gibi harcamaların maliyet badalinie eklenmesi isteğe bağlıdır. 2-BORSA RAYİCİ: Değerleme günündeki resmi borsa fiyatı.VUK’a göre: Borsa rayici;borsaya kayıtlı ekonomik değerin değerlemeden önceki son işlem gününde borsadaki işlemlerinin ortalama fiyatı olarak kabul edilmilştir. Eğer borsa fiyatında dalgalanmalar oluyorsa,son muamele gününden gün önceki 30 günün ortalaması alınabilir. Eğer fiyat oluşumunda bazı gizli anlaşmaların etkili olduğu anlaşılırsa,alış bedeli rayiç olarak kabul edilir. 3-ALIŞ BEDELİ: Bir ekonomik değerin alınması sonucunda ödenen ya da bor.lanılan miktar. Alışla ilgili harcamaların katılmaması yönüyle maliyet bedelinden ayrılır. 4-TASARRUF DEĞERİ: Ekonomik değerin değerleme gününde sahibi içintaşıdığı değerdir.Uygulama alanı sınırlıdır. 5-MUKAYET DEĞERİ: Ekonomik değerin muhasebe kayıtlarında gözüken değeridir.Defter dğeri olarak da adlandırlır. 6-İTİBARİ DEĞER: Hisse senedi veya tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir.Nominal değer olarak da bilinir. 7-RAYİÇ BEDELİ: Ekonomik değerin değerin değerleme günündeki alım-satım değeridir.Cari değer olarak da bilinir. 8-VERGİ DEĞERİ: VUK’a göre bina yada arazinin rayiç bedelidir. 9-EMSAL BEDELİ VE ÜCRETİ: Ekonomik değerin piyasadaki benzerlerine oranla sahip olduğu satış bedelidir. 10-İKAME DEĞERİ: Ekonomik değerin değerleme gününde yeniden elde edilmesi halşnde oluşacak değerdir.Yerine koyma değeri olarak da bilinir. EKONOMİK DEĞERLERİN ENVANTER İŞLEMLERİ A.Kısa Vadeli Aktif Varlıkların Değerlenmesi 1-KASA HESABI: TTK’da bu konuda açık bir hüküm bulunmazken;VUK’da paraların itibari değerleri üzerinden değerlendirilmeleri gerektiği belirtilmiştir. Ulusal paralar nominal değerleriyle değerlendirilirken;dövizler,yabancı para veya döviz alt hesabı olarak düşünülmüştür.(Döviz toplamı %20’yi geçtiğinde ana hesap olmak zorundadır.) KASA SAYIM NOKSANLIKLARI Envanter sonucu bulunan fiili kasa mevcudunun kasa hesabı değerlerinden az çıkması olayıdır. Kasa sayım noksanlığını kapatılması farkın doğuş nedenine göre değişir. -Noksanlık önemsiz miktarda ise;noksanlık mal hesaplarında ortaya çıkan fireler gibi sonuç hesaplarına aktarılabilir.Bu firenin normal ölçülerde olması gereklidir.Temel ölçüvergi matrahına olan etkisidir. Bu ölçüye göre noksanlıklar gider,fazlalıklar gelir olarak yazılacaktır. KASA SAYIM NOKSANLIKLARININ NEDENLERİ -Kasadan ödenen paranın kayıtlardan çıkışının yapılmaması. -Tahsil edilmesi gerekenden eksik para tahsil edilmesi -Ödenmesi gerekendenfazla ödeme yapılmasından -Suistimaller yüzünden KASA SAYIM FAZLALIKLARI a)Sebebi bulunamayan fazlalıklar 1-Fazlalaık önemli miktarda değilse; -Fazlalık yoğun kasa faaliyetleri sonucunda bozuk para sıkıntısından kaynaklanmış olabilir. BANKALAR MEVCUDUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ A- Ekstredeki banka mevcudunun bankalar hesabı defter hesabından daha az olması hali. Nedenler: 1- Ödenen çeklerin işletme kayıtlarına geçmemesi, 2- İşletmeye gönderilen banka havalelerinin henüz banka kayıtlarına girmemesinden, 3- Bankanın işletme aleyhine faiz, komisyon, masraf ve vergi tahakkuk ettirmesinden, 4- Ekstredeki veya işletme kayıtlarındaki hatalardan. B- Ekstredeki bankalar mevcudunun defter bakiyesinden fazla olması hali. Nedenler: 1- Bankaya havale gelmiş, ancak işletmenin kayıtlarına girmemiş olması, 2- Bankanın faiz tahakuk ettirmesi, 3- Verilen çeklerin henüz bankadan çekilmemiş olması hali. YABANCI PARALAR MEVCUDUNUN DEĞERLENMESİ Merkez Bankasının bilanço günündeki döviz kuru esas alınır.(Nazım hesaplarının kullanılmasında yarar var.) Eğer bir borsamız olsaydı ve bilanço günündeki borsa fiyatındbir oynama olduğu tespit edilseydi, değerleme kuru olarak alış fiyatı seçilecekti. Değerlemede borsa rayicinin uygulanması a- Dönemsonundaki borsa rayici alım değerinden fazlaysa; Dönemsonunda sanki dövizler satılmış ve kar edilmiş gibi davranılır.Ortaya çıkan kar, sonraki dönemde herhangi bir gider hesabına atılır.(Bankalar, hem dönem sonunda hem de parayı gerçekten sattıkların da ortaya çıkacak karlar için iki kere vergi ödemek yerine; dönem sonlarında dövizleri gerçekten satmayı tecih ediyorlar.) VİZE SORULARI S1. Bir ekonomik değerin elde edilmesi için yapılan satınalma veya üretim harcamalarını kapsayan değerleme ölçüsü aşağıdakilerden hangisidir? a- borsa rayici b- alış değeri c- mukayyet değer d- itibari değer e- hiçbiri(maliyet bedeli) S2. Aşağıdaki eşitsizliklerden hangisi, dönem sonunda bir varlığa ilişkin noksanlık kavramını gösterir? a- fiili sayım sonucu > defter bakiyesi b- fiili sayım sonucu = defter bakiyesi c- fiili sayım sonucu < defter bakiyesi d- fiili sayım sonucu < defter bakiyesi- mukayyet değer e- fiili sayım sonucu > defter bakiyesi+ mukayyet değer S3. Bankalar mevcudunun değerlemesinde hangi değerleme ölçüleri arasında bir eşitlik söz konusu olur? a- itibari değer = maliyet bedeli b- itibari değer = nominal değer c- mukayyet değer = defter değeri d- itibari değer = cari değer e- nominal değer = defter değeri S4. Borca karşılık verilen çek, doğrudan bankalar hesabından düşüldüğünde nasıl bir düzeltme söz konusu olur? SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI BANKA VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI S5. Daha önce tahsile verilmiş olan senetlerden bir bölümü protesto olduğunda aşağıdaki hesaplardan hangisi değişmez.? a- alacak senetleri- protestolu senetler b- alıcılar c- genel yönetim giderleri d- bankalar e- alacak senetleri- tahsile verilen senetler S6. Yabancı paralar KAMBİYO KARLARI 14.250.000 8.750.000 1.050.000 1.050.000 Yukarıdaki kayıtlara göre, alış değeri ile işletmenin elinde ne kadar TL’lik yabancı para bulunmaktadır? a-6.500.000 b- 13.200.000 c- 15.300.000 d- 5.500.000 e- 7.700.000 S7. Yabancı paralar Yabancı paralar satış KAMBİYO ZARARLARI 17.650.000 9.748.000 9.748.000 9.550.000 198.500 198.500 Yukarıdaki bilgilerden yaralanarak satış anında işletmenin yapması gereken yevmiye kayıtlarını yazınız. KASA nakit kasası KASA yabancı paralar satış KASA yabancı paralar satış KASA yabancı paralar satış KAMBİYO ZARARLARI KASA yabancı paralar S8. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? a- Yabancı paralar, kasa hesabının bir alt hesabıdır. b- Ekstredeki fazlalığı bankanın tahakkuk ettirdiği faiz giderlerinden kaynaklanabilir. c- Yabancı paralardaki değer artışı kasa hesabına bağlı bir alt hesapta gösterilir. d- Banka hesap özetindeki noksanlık ödenen çeklerin kayıtlara geçmemesinden kaynaklanabilir. e- Fiili kasa mevcudu, defterdeki kasa hesabından küçük olduğunda kasa sayım noksanlığı vardır. S9. Havalenin banka tarafından alındığına ilişkin dekont geldiğinde ne gibi bir kayıt yapılır?Yazınız DİĞER HAZIR DEĞERLER yoldaki paralar ALICILAR BANKALAR havaleler DİĞER HAZIR DEĞERLER yoldaki paralar S10. Kasa sayım noksanlığı önemli miktarda ise ve yasada belirtilen sınırları aşıyorsa ne gibi kayıtlar yapılır?Yazınız. OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR Kanunen kabul edilmeyen gider KASA SAYIM NOKSANLIĞI Kasa sayım noksanlığı Mal Sayım Fazlalıkları fiili sayım sonucu > defter bakiyesi TİCARİ MAL SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı a- Değerleme yöntemi değişmesinden SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalığı YURTİÇİ SATIŞ veya STMM b- Kayıtlara geçmemiş alım i- Kredili SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı İNDİRELECEK KDV SATICILAR Eğer fatura ile mal stoku arasında fark varsa… SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı İNDİRELECEK KDV STMM SATICILAR Ya da SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı İNDİRELECEK KDV SATICILAR STMM ii- peşin SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları KASA SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı İNDİRELECEK KDV SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları c- Kayıtlara geçmemiş satış iadesi i- kredili SATIŞ İADELERİ İNDİRELECEK KDV ALICILAR SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalığı STMM ii- peşin SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları KASA SATIŞ İADELERİ İNDİRELECEK KDV SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIKLARI Mal sayım fazlalalığı STMM Mal Sayım Noksanlığı fiili sayım sonucu < mal sayım noksanlığı SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı TİCARİ MALLAR a- Değerleme yönteminin değişmesi STMM SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı b- kayıtlara geçtiği halde fiilen işletmeye girmemiş mal DİĞER STOKLAR n ambardaki mallar n yoldaki mallar SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı mal işletmeye geldikten sonra(kosinye bırakılmışsa) DİĞER STOKLAR Kosinye mallar SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı BORÇLU NAZIM HESAPLAR konsinye mal teslim alanları ALACAKLI NAZIM HESAPLAR Konsinye mal c- Mülküyeti işletmeden çıktığı halde kayıtlara geçmemiş i- kredili satış sonucu ALICILAR YURTİÇİ SATIŞ HESAPLANAN KDV STMM SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Sayım ve tesellüm noksanlığı ii- Peşin satış sonucu KASA SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIĞI kasa sayım fazlalığı SAYIM VE TESELLÜM FAZLALIĞI kasa sayım fazlalığı YURTİÇİ SATIŞ HESAPLANAN KDV STMM SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı d- Malın fire vermesi SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı TİCARİ MALLAR GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Fireler SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIĞI Mal sayım noksanlığı Stok Değerleme a- maliyet bedeli ALIŞLAR SATIŞLAR tarih brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar d.başı stok 9 20.000 180.000 - - - 8.3.199. 10 25.000 250.000 - - - 10.6.199. - - - 6 25.000 150.000 2.8.199. 5 30.000 150.000 - - - 21.11.199. - - - 10 35.000 toplam 24 580.000 16 500.000 1- Belirli Maliyet 8 ad. 20.000TL.’lik alımdan 4 ad. 25.000TL.’lik alımdan 4 ad. 30.000TL.’lik alımdan (9-8)* 20.000=20.000 (10-4)*25.000=150.000 (5-4)*30.000=30.000 200.000 2- Ortalama Maliyet i- Basit ortalama (20.000+25.000+30.000)/3=25.000 ortalama birim maliyet 8*25.000=200.000 ii- Ağırlıklı ortalama alışların toplam bedeli= 580.000 alınan toplam bedeli= 24 ağırlıklı ortalama birim mal=24.166,5 Dönem sonu stok= 8*24.166,5=193.332 iii- Hareketli ortalama ALIŞLAR SATIŞLAR KALAN tarih brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar d.başı stok 9 20.000 180.000 - - - 9 20.000 180.000 8.3.199. 10 25.000 250.000 - - - 19 22.631,5 430.000 10.6.199. - - - 6 22.631,5 135.789 13 22.631,5 294.211 2.8.199. 5 30.000 150.000 - - - 18 24.678,3 444.211 21.11.199. - - - 10 24.678,3 246.783 8 24.678,3 197.428 180.000+250.000=430.000 430.000/19=22.631,5 294.211+150.000=444.211 4440211/18=24.678,3*8=197.428 3- FIFO ALIŞLAR SATIŞLAR KALAN tarih brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar d.başı stok 9 20.000 180.000 - - - 9 20.000 180.000 8.3.199. 10 25.000 250.000 - - - 910 20.00025.000 180.000250.000 10.6.199. - - - 6 20.000 120.000 310 20.00025.000 60.000250.000 2.8.199. 5 30.000 150.000 - - - 3105 20.00025.00030.000 60.000250.000150.000 21.11.199. - - - 73 20.00025.000 60.000175.000 35 25.00030.000 75.000150.000 4- LIFO ALIŞLAR SATIŞLAR KALAN tarih brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar brm. Br. Fiyat tutar d.başı stok 9 20.000 180.000 - - - 9 20.000 180.000 8.3.199. 10 25.000 250.000 - - - 910 20.00025.000 180.000250.000 10.6.199. - - - 6 25.000 150.000 94 20.00025.000 60.000250.000 2.8.199. 5 30.000 150.000 - - - 945 20.00025.00030.000 60.000250.000150.000 21.11.199. - - - 541 30.00025.00020.000 150.000100.00020.000 8 20.000 160.000 Kasa sayım noksanlığı Fiili kasa mevcudu < Kasa hesabının defter bakiyesi SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları KASA a- Noksanlık önemsiz miktarda ise; DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR Sayım noksanlığı SAYIM VE TESELLÜMNOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları b- Noksanlık önemli miktarda ise; OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR Kanunen kabul edilmeyen gider SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları Nedenleri a- Memur kusuru i- İlgili kişinin cari hesabına atıldığında PERSONELDEN ALACAKLAR Yaşar Yemiş SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları ii- Kasa tazminatından kesilirse; GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Personel ücretleri ve giderler ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR Gelir vergisi Damga vergisi ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ SSK işçi payı SSK işveren payı TTF işçi TTF işveren PERSONELDEKİ ALACAKLAR Yaşar Yemiş GİDER TAHAKKUKLARI iii- İlgili kişinin zimmetine geçirmesinden; ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK Yaşar Yemiş PERSONELDEN ALACAKLAR Yaşar Yemiş vi- Zimmetine geçirdiği kesinleşirse OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR Değersiz alacaklar PERSONELDEN ALACAKLAR Yaşar Yemiş b- İşletmeden para çalınmışsa OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR Çalınan para KASA c- Alınan malın hesaplara geçmemesinden TİCARİ MAL İNDİRİLECEK KDV SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları d- Eksik para tahsil edilmesinden ALICILAR Ali Çil SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI Kasa sayım noksanlıkları Kasa sayım fazlalıkları Fiili kasa mevcudu > Defter bakiyesi KASA SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI Kasa sayım